Do 2025 roku, w Polsce będzie brakować 1,5 mln pracowników

Trudności ze znalezieniem pracownika? Z prognoz PwC wynika, że trudne czasy dla polskich pracodawców moga dopiero nadejść. Biorąc pod uwagę prognozowane tempo rozwoju gospodarki i rosnące potrzeby biznesu, konieczne będzie zatrudnienie dodatkowo ok. 1,5 mln osób w perspektywie najbliższych 6 lat. Eksperci podkreślają, że niezbędne jest wprowadzenie ulg podatkowych i ułatwień administracyjnych, które pozwolą na aktywizację zawodową określonych grup, a także uproszczą procedury zatrudniania cudzoziemców.

Z badania PwC wynika, że prezesi firm z Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej jako największe zagrożenie dla rozwoju biznesu wskazują na trudności w rekrutowaniu pracowników. To różni nas od innych regionów, w których większe obawy wzbudzają na przykład cyberzagrożenia czy przeregulowanie rynku. Kadrowe problemy, już teraz bardzo uciążliwe dla naszych przedsiębiorców, w kolejnych latach będą się jeszcze pogłębiać. Aby minimalizować negatywne skutki braku pracowników musimy jak najszybciej wprowadzić systemowe rozwiązania, które zniwelują lukę na naszym rynku pracy, mówi Mariusz Ignatowicz, partner w PwC.

Z szacunków PwC wynika, że do 2025 r. na rynku pracy może brakować nawet 1,5 mln osób. Oznacza to konieczność zatrudniania dodatkowo każdego roku ponad 300 tys. pracowników. Autorzy raportu podkreślają, że rosnąca luka na polskim rynku pracy jest efektem m.in. niekorzystnych trendów demograficznych oraz wyjazdów zarobkowych Polaków do innych krajów. Dodatkowo, obecną sytuację pogarsza także fakt, że część cudzoziemców, aktywnych zawodowo w Polsce, może wkrótce wyjechać do Niemiec, w związku z wprowadzeniem tam licznych zachęt i ułatwień dla pracowników spoza Unii Europejskiej.

Obserwując zmiany zachodzące na polskim rynku pracy dostrzegamy potrzebę wdrożenia konkretnych rozwiązań podatkowo-administracyjnych. Mogłyby one przybrać formę np. ulgi na start, która dzięki podwojeniu kwoty wolnej od podatku zachęci młodych ludzi do szybszego podejmowania zatrudnienia. Z drugiej strony możemy rozważyć wprowadzenie stawki retencyjnej, czyli 5% stawki PIT dla osób, które zdecydują się na kontynuowanie pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Niezwykle istotne wydaje się także opracowanie programu wsparcia inwestycji w automatyzację procesów pracy.

Jadwiga Chorązka, wicedyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC

Zdaniem ekspertów PwC, biorąc pod uwagę rosnący popyt na pracę w Polsce, sama aktywizacja zawodowa osób młodszych, czy zachęcanie starszych pokoleń do późniejszego przechodzenia na emeryturę może nie wystarczyć. Ich zdaniem widoczny od kilku lat trend zatrudniania przez firmy coraz większej liczby cudzoziemców z pewnością będzie się umacniał w przyszłości.

Jak wynika z danych zebranych w raporcie, pod względem liczby wydawanych obcokrajowcom zezwoleń na pobyt, czyli tzw. kart pobytu, Polska jest zdecydowanym liderem w Unii Europejskiej. W porównaniu z 2013 r. liczba udzielonych zezwoleń na pobyt w związku z wykonywaniem działalności zarobkowej w naszym kraju w 2017 r. wzrosła aż o 321%. Do Polski najczęściej przyjeżdżają obywatele Ukrainy, w ostatnich latach widoczny jest dodatkowo dynamiczny wzrost liczby pracowników z Białorusi i Indii. Co ważne, coraz więcej cudzoziemców pracuje w Polsce legalnie. Na koniec III kwartału 2018 r. liczba osób spoza Polski zarejestrowanych z ZUS wynosiła niemal 570 tys. Eksperci PwC podkreślają także, że w ciągu ostatnich kilku lat znacząco zmieniła się struktura zatrudnienia obcokrajowców w skali kraju. W 2013 r. ponad połowa (55%) wydawanych zezwoleń na pracę dotyczyła województwa mazowieckiego, w 2017 r. było to już tylko 32%. Obecnie najwięcej osób spoza Polski, oprócz województwa mazowieckiego, jest zatrudnionych w woj. śląskim i małopolskim.

Z danych podawanych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że rosnące zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników dotyczy wszystkich regionów Polski. Wśród wymienianych zawodów deficytowych znajdują się m.in. elektrycy i elektromonterzy, księgowi i pracownicy ds. finansowo-księgowych ze znajomością języków obcych, spedytorzy i logistycy oraz inżynierowie budownictwa i kierownicy budowlani.

Konieczna zmiana przepisów prawa imigracyjnego

Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców niestety nie nadążają za potrzebami biznesu. W ostatnim czasie pojawiły się pewne ułatwienia, jednak z naszej praktyki współpracy z przedsiębiorcami wynika, że nadal procedury są niejasne i skomplikowane, a cały proces trwa zbyt długo. Dodatkowo, sprawę komplikują niejednolite oczekiwania urzędów w poszczególnych województwach.

Agnieszka Kucharska, menedżer w dziale prawno-podatkowym PwC, ekspert ds. legalizacji pracy i pobytu cudzoziemców w Polsce

Obecnie standardowa procedura zatrudniania cudzoziemców w Polsce obejmuje wiele skomplikowanych etapów w kilku różnych Urzędach w Polsce i poza granicami kraju. W zależności od województwa oraz kraju pochodzenia cudzoziemca proces może trwać nawet 5 miesięcy, od momentu badania rynku pracy do wydania dokumentu legalizującego zatrudnienie oraz wizy w polskim konsulacie.
Autorzy raportu podkreślają, że większość firm sektora nowoczesnych usług biznesowych, jako największe przeszkody w zatrudnianiu cudzoziemców wskazuje formalności administracyjne oraz podejście urzędów, które nie odpowiadają potrzebom biznesu.

Jest bardzo wiele obszarów, w których widzimy konieczność usprawnienia obecnych zasad. Warto zacząć od stworzenia jednolitych systemów wydawania dokumentów legalizujących pracę w Polsce. Niezwykle istotne jest także wprowadzenie skróconej ścieżki uzyskania zezwoleń na pracę dla firm szczególnie istotnych z punktu widzenia gospodarki w danym regionie, a także rozszerzenie listy państw, których obywatele mogliby korzystać z podjęcia pracy na podstawie oświadczeń.

Filip Kowalski, ekspert w zespole PwC ds. legalizacji pracy i pobytu cudzoziemców w Polsce